Serwis GDDKiAZ historii drogownictwa

W zagajeniu pan prof. Nestorowicz powiedział, że przemawia w imieniu Zarządu Stowarzyszenia, którego działalności po prawie jedenastu latach można ocenić pozytywnie. Do takie stwierdzenia upoważniają zarówno wyniki prac odbytych już trzech Kongresów jak i nadzieja wynikająca z lektury nadesłanych referatów na Czwarty Kongres, z których wynika głębokie przekonanie, że „obrady IV Polskiego Kongresu Drogowego będą produkcyjne i staną się tymi kroplami , drążącymi kamienie obojętności czy niedoceniania wagi zagadnienia drogowego dla Polski”. Po kilkunastu latach zagadnienie dróg w Polsce coraz bardziej cieszy się sympatią. Wszyscy bez różnicy przekonań politycznych, czy też klasowych uważają sprawę dróg za zadanie pierwszorzędne i najważniejsze. Dobrym znakiem jest fakt, że jak od szeregu lat w budżecie państwowym nie widzieliśmy żadnych, bądź też znikome pieniądze na utrzymanie dróg państwowych i na pomoc dla samorządu, to w budżecie na okres 1938/39 widzimy przewidzianą dla dróg sumę 20 mln złotych. Jest to jednak suma niewystarczająca. Cieszy również fakt, że na drogach jest niewątpliwie duży postęp jak na stosunki polskie, gdyż w ostatnich latach zostało wykonane na długości około 2000 kilometrów różnych nowoczesnych nawierzchni i kilka poważnych inwestycji mostowych to ten widoczny postęp ma dotychczas jedną wadę – nie ma ciągłości. Pan prof. Nestorowicz kończąc swoje wystąpienie powiedział, że ambicją  Stowarzyszenia Członków Polskich Kongresów Drogowych jest, aby zagadnienia drogowe omówione podczas pracy Kongresu i powzięte Uchwały „przyczyniły się do zajęcia przez gospodarkę drogową w hierarchii potrzeb inwestycyjnych należnego jej miejsca”.

      W kolejnym punkcie pierwszego posiedzenia plenarnego ukonstytuowało się prezydium Kongresu, w którego skład, na wniosek Zarządu zaproszono przez aklamację:

- na przewodniczącego honorowego – p. ministra płk Juliusza Ulricha,

- na przewodniczącego Kongresu – p. Wiceministra Komunikacji inż. Juliana Piaseckiego,

- na zastępców przewodniczącego – p. prog. Emila Bratro i dyr. Edmunda Nowakiewicza,

- na asesorów – przedstawiciela Związku Inżynierów Drogowych p. inż. Władysława Trylińskiego i przedstawiciela Związku Powiatów p. Wiceprezesa Jana Siwca.

- na sekretarzy – p. inż. Henryka Kiepala i Jerzego Królikowskiego

Prezydium Czwartego Polskiego Kongresu Drogowego

Po ukonstytuowaniu się Prezydium Kongresu zostały wygłoszone przemówienia powitalne, w których przewijała się troska o sieć drogową i bezpieczeństwo na nich, a także życzenia by Kongresy Drogowe stały się areną wymiany myśli na tematy drogowe, a wypracowane opinie i postulaty były rozumiane i brane pod uwagę przez społeczeństwo oraz by rząd przeznaczył odpowiednie środki finansowe do ich realizacji. Zaproszeni goście, przedstawiciele wielu organizacji technicznych, społecznych i uczelni w swoich wystąpieniach w całej rozciągłości popierali sprawy drogowe. Deklarowali pomoc, współpracę i życzyli owocnych obrad dla dobra polskich dróg. Tradycyjnie już uczestnicy Kongresu przesłali depesze:

- do pana Prezydenta Rzeczypospolitej,

- do pana Marszałka Polski,

- do pana Prezesa Rady Ministrów

z zawiadomieniem, że Czwarty Kongres Drogowy w Warszawie rozpoczął swe prace mając na uwadze poprawę polskich dróg z prośbą o przychylne rozpatrzenie wyników prac Kongresu.

Uchwalenie regulaminu obrad, zostało uprzedzone referatem Dyrektora Departamentu inż. Edmunda Nowakiewicza „Rzut oka na gospodarkę drogową w Polsce i za granicą”. W referacie zostały zobrazowane główne linie rozwoju drogownictwa za granicą w związku ze wzrostem znaczenia dróg w całym świecie cywilizowanym. Zwrócił uwagę na najważniejsze czynniki takie jak przyrost sieci dobrych dróg, rozwój środków transportowych i wzrost zamożności społeczeństw, które wzajemnie na siebie oddziaływają i są jednocześnie przyczyną i skutkiem. Cały świat jest już przekonany, że bez dobrych dróg i bez nowoczesnego transportu nie jest możliwe podniesienie uprzemysłowienie kraju, nie jest możliwy szybki rozwój handlu, rolnictwa, turystyki i nie jest możliwy rozwój życia społecznego i intelektualnego. Porównanie sytuacja polskiego drogownictwa do sytuacji zagranicy, to różnice są kolosalne. Wydatki na drogi w naszym kraju są kilkadziesiąt razy niższe, a potrzeby kilkadziesiąt razy większe niż w innych krajach na świecie. Faktem jest, że Polska za wyjątkiem województw śląskiego, poznańskiego i pomorskiego, odziedziczyła po zaborcach bardzo fatalną sieć drogową, przeważnie o nawierzchniach gruntowych. Cieszy fakt, że daje się zauważyć postęp w ulepszaniu dróg. Równocześnie z ulepszaniem jezdni, korygowane są drogi w planie sytuacyjnym i profilu podłużnym i stosuje się przy projektowaniu najnowsze zdobycze techniki drogowej. Prawie ukończone są prace nad nowym układem dróg państwowych i wniesiono do „Izb Ustawodawczych” projekt noweli ustawy drogowej, mającej na celu uporządkowanie stanu prawnego w dziedzinie drogownictwa. Zostało w czyn wprowadzone hasło, rzucone na poprzednich kongresach „polskie materiały na polskie drogi”. Należy podkreślić, że dzięki temu ożywił się przemysł i zwiększyła zdolność produkcyjna.

      Na zakończenie tak optymistycznego referatu inż. Nowakiewicz powiedział, że cały świat techniczny wszyscy oddani z wielkim poświęceniem służą sprawie drogowej, a z nimi cała światła opinia publiczna – „czekają z utęsknieniem na tę chwilę, gdy nasze możliwości produkcyjne i organizacyjne będą mogły być w całej pełni wykorzystane do rozbudowy, ulepszania i utrzymania w należytym stanie naszych dróg i mostów, co przyczynie się do rozwoju życia gospodarczego i do wzmocnienia potęgi naszego państwa”. W kolejnym punkcie obrad uchwalono regulamin obrad Czwartego Kongresu, a następnie dokonano podziału Kongresu na trzy Sekcje.

W pierwszej zostały omawiane referaty p. Mariana Rychtera – „Finanse drogowe”, p. J. Chodakowskiego – „Zaopatrzenie dróg polskich w smoły drogowe”, p. Franciszka Limbacha – „ Konstrukcje betonowe z asfaltów krajowych” i przewodniczącym tej sekcji został p. inż. Franciszek Szczygieł.

W drugiej Sekcji zostały omówione referaty p. Edwarda Nowakiewicza – „Rzut oka na gospodarkę drogową w Polsce i za granicą”, p. Władysława Nestorowicza – „Problem budowy dróg samochodowych w Polsce”, p. Aleksandra Gajkowicza, praca zbiorowa – „Tezy programów drogowych”, p. Stanisława Dylewskiego – „Budowa szabrówek cementowych i nawierzchni betonowych w woj,. śląskim”, p. Zygmunta Kiźniewicza – „Kostka kamienno – betonowa w zastosowaniu do jezdni drogowej”, p. R. Hergeta – „Motoryzacja kraju”. Przewodniczącym Sekcji drugiej został wybrany pan inż. Aleksander Gajkowicz.

Trzecia Sekcja zajęła się omówieniem referatów p. Aleksandra Zubelewicza, p. Franciszka Szczygła - „Organizacja pracy służby drogowej w Polsce”, p. Henryka Nizińskiego, p. M. Geislera – „Organizacja pracy służby drogowej w Polsce i pożądane zmiany”, p. K. Likszy – „Organizacja pracy służby drogowej”, p. Edwarda Lebdy – „Budować gospodarczo czy w drodze przedsiębiorstwa”. Przewodniczącym Sekcji III został wybrany Aleksander Zubelewicz.

      Praca w Sekcjach rozpoczęła się niezwłocznie po przydzieleniu odpowiednich pomieszczeń i po opowiedzeniu się przez członków Stowarzyszenia w jakich sekcjach będą pracować w czasie trwania Kongresu. Zgodnie z regulaminem obrad w Sekcjach zostały przygotowane wnioski na II plenum, które odbyło się 5 stycznia 1938 roku, w ostatnim dniu Kongresu. Wnioski wypracowane w Sekcjach były prezentowane na plenum przez przewodniczącego każdej Sekcji.

Drugie plenarne posiedzenie w auli Politechniki Warszawskiej

Obrady Kongresu odbywały się w bardzo ważnym momencie, kiedy Państwo podejmuje decyzje o realizacji wielkich inwestycji publicznych. W wypracowanych wnioskach Członkowie Stowarzyszenia wskazali na hierarchię tych inwestycji i zdecydowanie opowiedzieli się za tym, żeby inwestycje drogowe były realizowane jako podstawowe i pierwszej potrzeby. Kongres w swych obradach zwrócił największą uwagę na sprawy finansowania dróg, a nawet wprost na zachowanie majątku drogowego. W zakresie potrzeb i programów drogowych Kongres ustalił wytyczne gospodarki drogowej na kilkadziesiąt lat, co pozwoli na wyrównanie dysproporcji w drogownictwie między różnymi stronami kraju oraz między całą Polską a krajami w Europie, pod warunkiem, że program konsekwentnie będzie realizowany. Motoryzacja kraju – sprawa niezwłocznej wagi dla życia gospodarczego i obronności państwa. Temat ten również został szeroko omówiony. Kongres podczas obrad omówił kwestie natury organizacyjnej z zakresu administracji drogowej. Dużą część pracy Kongres poświęcił zagadnieniom technicznym. Przeanalizowano osiągnięte wyniki prac w zakresie naukowym, przemysłowym i zawodowym. Oceniono je i stwierdzono olbrzymi postęp. Osiągnięcia bardzo cieszą, bo oparte są całkowicie o materiały krajowe w myśl hasła rzuconego przez I Polski Kongres Drogowy.

Reasumując prace Czwartego Kongresu Drogowego można stwierdzić, że objął on całość zagadnienia drogowego, wypowiadając się we wszystkich kwestiach finansowych, programowych, administracji drogowej, potrzeb drogowych, techniki i technologii drogowej, materiałów drogowych, motoryzacji, mechanizacji i organizacyjnych mający związek w drogami. Kongres na podstawie wniosków przyjętych na drugim posiedzeniu plenarnym podjął 51 uchwał, nad których realizacją będzie czuwała Komisja Wykonawcza Uchwał Polskich Kongresów Drogowych pod przewodnictwem Przewodniczącego Stowarzyszenia Członków Polskich Kongresów Drogowych.

Czwarty Polski Kongres Drogowy zakończył obrady z ogromnym optymizmem dla sprawy drogowej i sukcesem, bo jego praca wzbudziła wielkie zainteresowanie społeczeństwa, czego dowodem była żywa współpraca podczas obrad z całą prasą polską. Współpraca ta świadczy, „że zagadnienie drogowe jako całkowicie dojrzałe do poprawy, znajduje pełne zrozumienie w naszym kraju”. 

Droga Rodzino Drogowców! 

     Przez kilka miesięcy starałem się przybliżyć historię Polskich Kongresów Drogowych, których organizacją, pracą w czasie ich trwania i realizacją uchwał w okresach między Kongresami zajmowali się wielcy poprzednicy, inżynierowie i technicy polscy, Drogowcy i Mostowcy, którzy złotymi literami zapisali się w historii techniki polskiego i światowego drogownictwa. Ich praca, patriotyzm, kultura, uczciwość, rzetelność, ogromne, przykładne zaangażowanie i wiedza pozwoliły na funkcjonowanie oraz utrzymanie bardzo skromnej i zdewastowanej przez zaborców sieci drogowej po wywalczeniu niepodległości. Organizując Kongresy Drogowe przyczyniali się do odbudowy dróg i kształtowania świadomości społecznej i utwierdzania w przekonaniu, że „dobre drogi to dobrobyt”. Ostatni Czwarty Kongres wlał w polskie społeczeństwo wiele optymizmu i nadziei. Niestety wybuch II Wojny Światowej, jej trwanie, zniszczenia wojenne i odbudowa z gruzu kraju po wojnie na kilkadziesiąt lat odsunęły od osiągnięcia polskie drogownictwo i drogi od europejskiego poziomu. Ogromnie się cieszę, że obecnie w trudnych czasach dla naszego kraju i polskiego drogownictwa w Naszej Rodzinie nie brakuje optymistów, którzy przez prawie 68 lat od ostatniego Kongresu pracują rzetelnie, pełniąc służbę na polskich drogach, realizują niełatwe zadania drogowe, które pozwalają funkcjonować Państwu, gospodarce narodowej i łatwiej żyć jego obywatelom.

     Nasza Rodzina kolejny raz podejmuje trud zjednoczenia wszystkich, którym leży na sercu sprawa drogowa i wzorem swoich wielkich poprzedników ponownie spotkają się przy jednym stole obrad właściciele dróg, ich opiekunowie i użytkownicy w październiku 2006 przy okazji zwołania w Warszawie Piątego, a po wojnie Pierwszego Polskiego Kongresu Drogowego pod hasłem „Lepsze drogi – lepsze życie”

                                                                                                             Marceli Bochenek
                                                                        Naczelnik Wydziału Historii Drogownictwa
                                                              Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad

P.S.

Podczas pisania artykułów nt. Polskich Kongresów Drogowych korzystałem z materiałów umieszczonych w książkach wydanych przez Stowarzyszenie Członków Polskich Kongresów Drogowych i materiałów archiwalnych oraz dokumentów zgromadzonych w archiwum Wydziału Historii Drogownictwa Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w Szczucinie.

 

  drukuj