Serwis GDDKiAZ historii drogownictwa

Administracja drogowa przez 100 lat Niepodległej Polski

1919

Już w styczniu  roku powołano Ministerstwo Robót Publicznych,  a rząd wydał dekret ustalający tymczasowe przepisy  o zarzadzaniu drogami publicznymi.  Na mocy dekretu wszystkie drogi kołowe podlegały Ministerstwu Robót Publicznych i zostały podzielone na drogi powiatowe i drogi gminne. Dekret upoważniał ministra do utworzenia organizacji dróg kołowych jednolitej dla całego kraju.

 

1920

10 grudnia 1920 roku została przyjęta pierwsza w dziejach Polski ustawa o budowie i utrzymaniu dróg publicznych Rzeczpospolitej polskiej. Ustaliła ona cztery kategorie dróg:  drogi państwowe oraz trzy kategorie dróg samorządowych; wojewódzkie, powiatowe i gminne. Zarząd nad drogami państwowymi należał Ministra Robót Publicznych a nadzór nad samorządowymi należał do Ministerstwa Robót Publicznych w porozumieniu z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych. Koszt utrzymania dróg państwowych pokrywany był ze skarbu państwa a samorządowych z budżetu samorządów.

 

1921

w Ministerstwie Robót publicznych  zaczyna funkcjonować Departament Drogowy a w nim trzy wydziały:

• administracyjno drogowy
• budowy dróg
• budowy mostów

Dyrektorem departamentu zostaje Melchior Nestorowicz.

 

1931

utworzono Państwowy Fundusz drogowy z dochodów którego miano finansować budowę dróg w Polsce. Na dochody funduszu składały się opłaty od pojazdów mechanicznych, sprzedaży materiałów pędnych, reklam przydrożnych oraz grzywien za wykroczenia drogowe.

Część dochodów funduszu pochodziła ze skarbu państwa w postaci kredytów oraz z funduszu pracy.

 

1932

likwidacja Ministerstwa Robót Publicznych jego kompetencje w zakresie dróg przejmuje Ministerstwo Komunikacji, w którym utworzono Departament Dróg Kołowych. Departament posiada Wydział Budowy i Utrzymania Dróg Kołowych oraz Ruchu Drogowego. Pierwszym dyrektorem departamentu zostaje Stefan Siła – Nowicki a potem aż do wybuchu wojny Edmund Nowakiewicz.

 

1945

Po II Wojnie ŚWIATOWEJ powstaje Ministerstwo Komunikacji z Departamentem Dróg Kołowych - reaktywowano przedwojenny system organizacji administracji drogowej.

W latach 1949 – 1955 próbowano tworzyć administrację drogową na wzór radziecki.

 

1951

zostaje utworzone Ministerstwo Transportu Drogowego i Lotniczego a w nim Departament Dróg Kołowych, kierowanie departamentem powierzono Aleksandrowi Gajkowiczowi.

We wrześniu  do zarzadzania drogami państwowymi i powiatowymi zostaje utworzona trzystopniowa organizacja państwowa, a drogi gminne przyporządkowano wydziałom komunikacji powiatowych rad narodowych.

Organizacja państwowa składa się z:

Centralnego Zarządu Dróg Publicznych (CZDP)

17 nowo powstałych Wojewódzkich Zarządów Dróg Publicznych (WZDP) w formie samodzielnych jednostek budżetowych podległych CZDP

134 Rejonów Eksploatacji Dróg Publicznych (REDP) zorganizowanych przy WZDP, obejmujących swoim działaniem obszar 2 - 3 powiatów.

 

1957  

Likwidacja Ministerstwa Transportu Drogowego i Lotniczego – kompetencje drogowe przechodzą znów do Ministerstwa Komunikacji.

 

1962

19 III po wielu latach pracy zostaje uchwalona ustawa o drogach publicznych zastępująca ustawę z 1920 roku.

Ustawa ustala trzy kategorie dróg publicznych:

• państwowe z dotychczasowych państwowych i powiatowych
• lokalne - dotychczasowe gminne
• zakładowe – dojazdowe do zakładów pracy, dworców kolejowych i lotniczych.

Ustawa sankcjonuje dwa odrębne organy administracji państwowej w zakresie dróg

• Ministra Komunikacji dla dróg poza miastem i przelotowych niektórych miast
• Ministra Gospodarki Komunalnej dla ulic, placów w miastach oraz w granicach zabudowy wsi.

 

1963

17 stycznia na mocy Komitetu Ekonomicznego RM powołano 314 powiatowych zarządów dróg lokalnych

 

1969

na mocy Uchwały RM z dnia 11 sierpnia powołano w każdym z województw 17 Wojewódzkich Zarządów Dróg Lokalnych. Nadzór nad drogami lokalnymi sprawuje Minister Komunikacji poprzez CZDP w którym powstaje Wydział Dróg Lokalnych.

 

1971

22 lutego  wprowadzenie zarządzenia Ministra Komunikacji  w sprawie organizacji i zakresu działania drogowej służby liniowej na drogach publicznych w myśl zarządzenia liniową służbę na drogach sprawują obwody drogowe będące komórkami terenowych rejonów eksploatacji dróg publicznych.

 

1972

Prezydium Rządu zatwierdza kierunkowy układ autostrad dla kraju – do realizacji programu powołano Zarząd Autostrad jednostkę budżetową podległą CZDP.

W Zarządzie Autostrad powstaje Biuro Programu „Rozwój Sieci Drogowej” do realizacji międzynarodowej umowy ONZ – UNDP.

 

1975

reforma administracji publicznej – utworzenie 49 województw w miejsce 17.

Reforma administracji drogowej polegała na utworzeniu:

• 17 dyrekcji okręgowych dróg publicznych z połączenia WZDP i WZDL
• 177 rejonów dróg publicznych z połączenia 121 rejonów eksploatacji dróg i 314 powiatowych zarządów dróg lokalnych.

21 marca 1985 roku wchodzi w życie nowa ustawa o drogach publicznych.

Ustawa dzieli drogi na cztery kategorie:

• drogi krajowe
• drogi wojewódzkie
• drogi gminne i zakładowe
• wszystkie inne drogi jako drogi wewnętrzne

1985

19 grudnia zostaje utworzona Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych, która powstaje z przekształcenia  CZDP

 

1991

zmiana ustroju z socjalistycznego na kapitalistyczny zmiana modelu zarządzania oddzielenie wykonawstwa robót od administracji i ograniczenie sfery budżetowej.

Zarządzanie drogami przekazano z Rejonów Eksploatacji Dróg do Dyrekcji Okręgowych.

Utworzenie 171 Zarządów Dróg oraz 648 obwodów drogowych i mostowych.

Z pozostałych 196 rejonów dróg i 47 jednostek produkcyjnych utworzono 214 przedsiębiorstw państwowych i 9 spółek prawa handlowego z którymi Generalny Dyrektor Dróg Publicznych zawarł umowy cywilno – prawne o udostępnieniu mienia państwowego.

Ograniczenie funkcji centralnego planowania Generalnej Dyrekcji Dróg Publicznych wzmocnienie funkcji związanych z tworzeniem przepisów, systemowych rozwiązań naukowo technicznych  oraz nadzoru.

 

1993

przyjęcie przez Rząd programu budowy 2600 km autostrad.

 

1994

Wchodzi w życie ustawa o autostradach płatnych - utworzono Agencję Budowy i Eksploatacji Autostrad.

 

1997

Zaczyna obowiązywać ustawa o finansowaniu dróg publicznych – ustalała o przeznaczaniu nie mniej niż 30% z podatku akcyzowego od paliw na budowę dróg.

 

1998

W związku z reformą administracji państwowej ustawa o drogach publicznych określiła kategorie dróg oraz kryteria i procedury zaliczenia dróg do danej kategorii. Określiła zarządców dróg oraz ich kompetencje. Rozporządzeniem Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych zostaje Urzędem Centralnym  a jej pracownicy stają się pracownikami służby cywilnej. W skład Generalnej Dyrekcji wchodzi dziewięć oddziałów.

 

2002

Na mocy ustawy z dnia 1 marca 2002 roku o zmianach w organizacji i funkcjonowaniu centralnych organów administracji rządowej i jednostek im podporządkowanych zostaje zlikwidowana Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych i Agencja Budowy i Eksploatacji Autostrad a w jej miejsce powstaje Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad.

 

2004

Wejście Polski do Unii Europejskiej na podstawie traktatu z 2003 w Atenach, otworzyło drzwi do funduszy na rozbudowę sieci drogowej.

 

2007

Powstał pierwszy 1000 km dróg ekspresowych i autostrad na terenie Polski

 

2016

Uruchomienie Programu Likwidacji Miejsc Niebezpiecznych. Ukończono budowę całej autostrady A4.

 

2018

Organizacja XV Międzynarodowego Zimowego Kongresu Drogowego w Gdańsku.