Najnowsze dane potwierdzają, że wprowadzone przez GDDKiA w styczniu 2019 roku nowe zasady waloryzacji kontraktów działają i odzwierciedlają ogólną sytuację rynkową. Wartość koszyka waloryzacyjnego stabilizuje się, a obecna dynamika zmian obrazuje sytuację na rynku. Warto podkreślić, że od stycznia br. waloryzację wprowadzono do zapisów nowej ustawy Prawo zamówień publicznych. Ustawa przewiduje m.in. obowiązek zawarcia w umowie na roboty budowlane (zawartej na okres dłuższy niż 12 miesięcy) postanowienia o zasadach wprowadzenia zmian w wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy w przypadku, gdy zmienią się ceny materiałów na rynku lub wysokość innych kosztów istotnych dla realizacji zamówienia. 

Waloryzacja i tendencje cenowe na rynku 

Sprawdziliśmy, jak przedstawiają się wskaźniki waloryzacyjne Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) w kontekście najnowszych danych rynkowych. Po spadku odnotowanym na początku 2020 roku, ceny paliw wzrosły, ale wciąż są niższe niż na początku ubiegłego roku. Ceny asfaltów, po dużych spadkach na początku roku odnotowały niewielki wzrost w maju i w drugiej połowie 2020 roku utrzymywały się na podobnym, niższym niż na początku 2020 roku, poziomie. Po spadkach w pierwszym półroczu 2020 roku w górę poszły również ceny stali, szczególnie dynamiczny wzrost odnotowując w grudniu.

 

 

 

 

 

 

 

Rynek zareagował na wzrosty cen paliw oraz stali. Od połowy roku obserwujemy wzrost wskaźników waloryzacyjnych dla obydwu koszyków (bitum i beton), odpowiednio o 1,7 i 1,6 p.p. Wskazuje to na prawidłową reakcję mechanizmu waloryzacji na wzrost cen paliw oraz stali, które wpływają m.in. na koszt transportu materiałów, pracy sprzętu budowlanego oraz obiektów. 

 

 

 

 

 

 

Warto pamiętać, że nowy system waloryzacji bierze pod uwagę szereg kluczowych dla robót drogowych wskaźników publikowanych przez GUS i to właśnie na ich podstawie wyliczany jest wskaźnik korygujący cenę.  

 

Od stycznia 2019 r. do października 2020 r., w oparciu o dostępne dane opublikowane przez GUS, wskaźnik korygujący ceny dla nawierzchni bitumicznej wyniósł 102,8405, natomiast dla nawierzchni betonowej 102,6864. W grudniu 2019 roku wynosił odpowiednio 102,4093 i 102,2868. Biorąc pod uwagę rynkowe ceny i dane GUS należy uznać, że wyliczone w oparciu o nowy mechanizm waloryzacyjny wskaźniki, oddają realny obraz zmian cen na rynku. 

 

Podsumowując analizę danych rynkowych i wskaźników GUS za niemal cały 2020 rok, można stwierdzić, że nowy mechanizm waloryzacji prawidłowo oddaje zmiany cen na rynku robót drogowych, odpowiednio reagując zarówno na ich wzrosty, jak i spadki. 

 

Obecnie limit waloryzacyjny wynosi (+/-) 5 proc., co oznacza, że maksymalna dopłata bądź korekta nie wyniesie więcej niż 5 proc. od wartości Zaakceptowanej Kwoty Kontraktowej w umowie z wykonawcą. W przypadku kontraktów realizowanych w trybie Projektu i buduj waloryzacja w praktyce jest stosowana miesięcznie począwszy od miesiąca, za który zostało wystawione pierwsze Przejściowe Świadectwo Płatności za wykonane roboty budowlane. 

 

Uzasadniona waloryzacja tak. „Dosypywanie” za błędy nie! 

Naszym fundamentalnym celem jest sprawna realizacja inwestycji. Właśnie dlatego stawiamy na decyzyjność i otwartość oraz zdolność do rozwiazywania problemów. Rozmawiamy z każdym wykonawcą już na etapie przetargu, kiedy pojawiają się ewentualne wątpliwości i zadawane są pytania. Wszystko po to, aby wykonawcy dobrze skalkulowali swoje oferty, właściwie oszacowali zadanie, którego realizacji świadomie się podejmują. To sprawiedliwe podejście, ale musi być też konsekwentne. Dlatego nie możemy automatycznie i bezpodstawnie dopłacać do kontraktów. To nie byłoby fair wobec oferentów, którzy złożyli nieco wyższe oferty w przetargu. Przegrali, a zamawiający później w trakcie realizacji tego kontraktu miałby dopłacić wykonawcy, który złożył niższą ofertę? To byłoby niewłaściwe i nieprofesjonalne. Strona publiczna, a pośrednio inni wykonawcy, nie mogą ponosić kosztów, np. za źle oszacowane ryzyko, błędnie skalkulowane ceny materiałów czy potrzeby sprzętowe i kadrowe niezbędne do terminowej realizacji kontraktu. 

 

Odpowiadając na głosy branży i faktyczne tempo wzrostu cen robót budowlanych, przygotowaliśmy nowe zasady waloryzacji. Po kilkumiesięcznej współpracy administracji publicznej z branżą budowlaną wprowadziliśmy te zasady w życie. 

Tylko dzięki zastosowaniu nowej waloryzacji, czyli jasno określonym zasadom, możliwa jest dynamiczna reakcja na zmiany cen rynkowych elementów wpływających na ostateczny bilans kontraktu. 

 

Ryzyko… pół na pół 

Przewidywalne i dające się skalkulować ryzyko, równa się stabilizacja. Jednym z głównych założeń nowych zasad waloryzacyjnych jest to, że jedną połowę ryzyka związanego ze wzrostem kosztów realizacji kontraktów przejmują wykonawcy, a drugą połowę zamawiający (GDDKiA). Przyjęto, że 50% wartości kontraktu podlega waloryzacji. Takie podejście ma zapobiec sytuacji niekontrolowanego i nieograniczonego wzrostu kosztów inwestycji drogowych. 

 

Nowa waloryzacja od stycznia 2019 - przypominamy 

Nowe zasady dotyczą umów zawartych po 21 stycznia 2019 r. Stosowane są przy comiesięcznych rozliczeniach z wykonawcami i podwykonawcami. Dzielą ryzyka po połowie pomiędzy wykonawcę i zamawiającego, czyli waloryzacji podlega 50 proc. wartości płatności za kontrakt. Zastrzegliśmy jednak, że wprowadzone do kontraktu zmiany nie podlegają waloryzacji, gdyż wyceniane są według cen bieżących. Ustalono, że limit waloryzacji wynosi +/- 5 proc. Zaakceptowanej Kwoty Kontraktowej. 

 

W skład „koszyka waloryzacyjnego”, składającego się z głównych elementów cenotwórczych wpływających na ostateczny bilans kosztowy kontraktu, wchodzą ceny: paliwa, cementu, asfaltu, stali, kruszywa oraz średnie wynagrodzenia pracowników branży (wszystkie z ustalonymi stałymi wagami). Dodatkowo pod uwagę brany jest indeks zmiany cen towarów i usług konsumpcyjnych - wskaźnik inflacyjny (CPI), który odzwierciedla pozostałe elementy cenotwórcze, które nie zostały wyodrębnione w „koszyku” (np. produkty spożywcze, usługi edukacyjne, usługi hotelowe). 

Pisaliśmy o tym tutaj: 

• Nowe zasady waloryzacji sprawdzają się w praktyce 

• Stabilność rynku a waloryzacja. Przypominamy tegoroczne zmiany 

• Waloryzacja kontraktów budowlanych staje się faktem 

• Nowe propozycje ws. waloryzacji kontraktów dla branży budowlanej 

Dla kogo ważna? 

Nowe zasady obejmują zarówno generalnych wykonawców, jak również podwykonawców wykonujących roboty budowlane i stanowią narzędzie ochrony tych drugich. Wprowadzone zmiany dotyczą umów zawartych zarówno pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą, jak również pomiędzy podwykonawcą a dalszymi podwykonawcami. 

 

„Kalkulator" pomoże wyliczyć 

Współpraca GDDKiA oraz Głównego Urzędu Statystycznego od końca 2018 roku zaowocowała stworzeniem nowego narzędzia pomagającego w wyliczeniach waloryzacji kosztów kontraktów. Informowaliśmy o tym tutaj. 

Aplikacja „Kalkulator” jest mechanizmem (wzorem) waloryzacyjnym do obliczenia realnych zmian kosztów na rynku w określonym czasie dla kontraktów infrastrukturalnych w Polsce. Wskaźniki cen dotyczące tych elementów są obliczane i publikowane przez GUS. W praktyce należy wejść w odpowiednią zakładkę, wybrać właściwy kalkulator (jest ich kilka), podać okres początkowy i ten dla którego liczymy waloryzację, podać kwotę z przejściowego świadectwa płatności (PŚP) do waloryzacji i resztę kalkulator oblicza już sam, podając gotową kwotę. 

Link bezpośrednio do kalkulatora. 

 

Nowe Prawo zamówień publicznych 

Od 1 stycznia 2021 r. obowiązuje nowe Prawo zamówień publicznych. Wśród najważniejszych rozwiązań są zapisy dotyczące zabezpieczenia firm przed wzrostem kosztów realizacji zamówienia. Wprowadzono mechanizmy chroniące przed sytuacją, gdy np. rosnąca cena materiałów budowlanych skutkuje podniesieniem kosztów wykonawców, co może doprowadzić do zrywania kontraktów i zatrzymania prac inwestycyjnych (waloryzacja wynagrodzenia). Nowe zasady przewidują, że jeżeli wzrosną koszty wykonawców, wzrośnie również ich wynagrodzenie. Z kolei, jeżeli ceny spadną, wykonawcy także podzielą się zyskiem z zamawiającym.  

 

 

Bądź na bieżąco z komunikatami GDDKiA. Obserwuj nas w mediach społecznościowych Facebook i Twitter.