viatoll 
PLPL
BIP 

ODDZIAŁY:

GDDKiA Oddział Gdańsk Oddział Olsztyn Oddział Białystok Oddział Warszawa Oddział Lublin Oddział Bydgoszcz Oddział Poznań Oddział Szczecin Oddział Zielona Góra Oddział Łódź Oddział Wrocław Oddział Opole Oddział Katowice Oddział Kraków Oddział Kielce Oddział Rzeszów Oddział Szczecin Oddział Gdańsk Oddział Olsztyn Oddział Białystok Oddział Zielona Góra Oddział Poznań Oddział Bydgoszcz Oddział Warszawa Oddział Wrocław Oddział Łódź Oddział Kielce Oddział Lublin Oddział Opole Oddział Katowice Oddział Kraków Oddział Rzeszów

Oddział w Bydgoszczy
ul. Fordońska 6
85-085 Bydgoszcz

tel. centr. 52 323 45 00
fax 52 323 45 04
NIP 554-22-52-485

e-mail: sekretariat_byd@gddkia.gov.pl

Oddział w Gdańsku
ul. Subisława 5
80-354 Gdańsk

tel. centr. 58 511 24 00
fax 58 511 24 05
NIP 584-24-56-536

e-mail: sekretariat_gdansk@gddkia.gov.pl

Oddział w Białystoku
ul. Zwycięstwa 2
15-703 Białystok

tel. centr. 85 664 58 00
fax 85 651 37 83
NIP 542-27-52-914

e-mail: sekretariat_bialystok@gddkia.gov.pl

Oddział w Katowicach
ul. Myśliwska 5
40-017 Katowice

tel. centr. 32 258 62 81
fax 32 259 87 10
NIP 954-24-02-923

e-mail: kat_sekretariat@gddkia.gov.pl

Oddział w Kielcach
ul. Paderewskiego 43/45
25-950 Kielce

tel. 41 34 03 900, 41 345 74 31
fax 41 366 48 04
NIP 657-03-86-703

e-mail: sekretariat_kielce@gddkia.gov.pl

Oddział w Krakowie
ul. Mogilska 25
31-542 Kraków

tel. centr. 12 417 25 00
fax 12 411 01 18
NIP 675-12-72-475

e-mail: sekretariat_krakow@gddkia.gov.pl

Oddział w Lublinie
ul. Ogrodowa 21
20-075 Lublin

tel. 81 532 70 61
fax 81 743 71 68
NIP 712-24-27-134

e-mail: sekretariat_lublin@gddkia.gov.pl

Oddział w Łodzi
ul. Irysowa 2
91-857 Łódź

tel. centr. 42 233 96 00
fax 42 233 96 08
NIP 725-17-13-273

e-mail: sekretariat_lodz@gddkia.gov.pl

Oddział w Olsztynie
ul. Warszawska 89
10-083 Olsztyn

tel. centr. 89 521 28 00
fax 89 527 23 07
NIP 739-32-79-711

e-mail: sekretariat_olsztyn@gddkia.gov.pl

Oddział w Opolu
ul. Niedziałkowskiego 6
45-085 Opole

tel. centr. 77 401 63 00
fax 77 454 44 68
NIP 754-00-03-773

e-mail: sekretariat_opole@gddkia.gov.pl

Oddział w Poznaniu
ul. Siemiradzkiego 5a
60-763 Poznań

tel. centr. 61 866 88 21
fax 61 864 63 69
NIP 779-21-73-262

e-mail: sekretariat_poznan@gddkia.gov.pl

Oddział w Rzeszowie
ul. Legionów 20
35-959 Rzeszów

tel. centr. 17 853 40 71 do 74
fax 17 853 64 84
NIP 813-11-06-223

e-mail: sekretariat_rzeszow@gddkia.gov.pl

Oddział w Szczecinie
Al. Bohaterów Warszawy 33
70-340 Szczecin

tel. centr. 91 432 53 00
fax 91 484 39 97
NIP 852-23-53-687

e-mail: sekretariat_szczecin@gddkia.gov.pl

Oddział w Warszawie
ul. Mińska 25
03-808 Warszawa

tel. centr. 22 209 25 00
fax 22 698 60 45
NIP 113-20-97-244

e-mail: sekretariat_warszawa@gddkia.gov.pl

Oddział w Wrocławiu
ul. Powstańców Śląskich 186
53-139 Wrocław

tel. centr. 71 334 73 00
fax 71 367 17 69
NIP 899-24-41-331

e-mail: sekretariat.wroclaw@gddkia.gov.pl

Oddział w Zielonej Górze
ul. Boh. Westerplatte 31
65-950 Zielona Góra

tel. centr. 68 327 10 68
fax 68 325 34 68
NIP 929-01-16-588

e-mail: sekretariat_zga@gddkia.gov.pl

Serwis GDDKiAGDDKiAZ kart historii

Zostawiłam moje szczęście na moście w Białobrzegach...

15-12-2019

W grudniu 1936 roku otwarto most drogowy na Pilicy w Białobrzegach, na drodze Warszawa - Radom. Czteroprzęsłowy most łukowy był najdłuższym, spośród betonowych i żelbetonowych konstrukcji w Polsce okresu międzywojennego. Rozpiętość każdego przęsła wynosiła 60 m, z pomostem dolnym zawieszonym na łuku. Autorem projektu był Wacław Straszyński. Kierownikiem budowy z ramienia Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie Leon Pniak (Józef Pniakowski). Most przeszedł również do historii… literatury.

GDDKiA

  • Pionierski most przyciągał uwagę swoim kształtem, rozpiętością i zastosowanym do budowy materiałem
  • Po wysadzeniu jednego przęsła przez polskich saperów we wrześniu 1939 roku odbudowano go dopiero w 1950 roku

Przeprawa przez Pilicę pod Białobrzegami odbywała się dawniej brodem i promem, przez dwie odnogi okalające pastwiska. Nie nastręczało to większych problemów oprócz niewygody przy niskich stanach wód. Natomiast przy wysokim poziomie, zalewało cała dolinę na szerokość kilku kilometrów, a w ekstremalnych wypadkach jak w roku 1909 i 1924 odcinało komunikację na kilka tygodni. Dwa mosty drewniane, jeden na rzece a drugi na jej odnodze, funkcjonowały już w latach 1860 – 1863 i zostały spalone przez powstańców. Drewniane mosty były również niszczone podczas I wojny światowej. W 1934 roku przystąpiono do realizacji nowego mostu z użyciem żelbetonu.

 

Inwestycja zmieniła wygląd okolicy. Przy robotach tych pracowały dwa hufce junaków. Roboty regulacyjne, zmianę dojazdów oraz likwidację dwóch drewnianych mostów, na głównym nurcie i ramieniu Pilicy, wykonano sposobem gospodarczym przez kierownictwo budowy. W grudniu 1936 roku oddano most, wykonany całkowicie i wyłącznie (poczynając od podpór i skończywszy na przęsłach, jezdni i poręczach) z betonu i żelbetu.

 

Pionierska budowa

Dobór składu betonu opierał się na eksperymentalnych proporcjach, badanych na bieżąco w improwizowanym podręcznym laboratorium. Wykorzystanie metod spawania i zastosowanie nowinek w zakresie budownictwa oraz materiałoznawstwa przyczyniło się do trwałości konstrukcji. Most nadal istnieje i jest w kręgu zainteresowań historyków nie tylko techniki.

 

Podczas kampanii wrześniowej, z 6 na 7 września, jedno z przęseł wysadzili polscy saperzy. Okupant odbudował ten fragment używając konstrukcji drewnianej. Przęsło żelbetowe odtworzono dopiero kilka lat po zakończeniu wojny, w 1950 roku. Wiele szkód dla tej konstrukcji wyrządziły nie tyle obciążenia związane z dużym natężeniem ruchu ale i nękające przez wiele lat problemy związane z pochodem lodów. Most był wielokrotnie uszkadzany, nawet na długości ok. 80 metrów, co tym samym wyłączało go użytkowania.

 

W pobliżu przedwojennego mostu powstał nowy 

W 2003 roku oddano do użytku obwodnicę Białobrzegów w ciągu drogi ekspresowej S7 z nowym mostem o długości 225 metrów. Odciążono tym samym miasto jak i przedwojenny most, który wyremontowano. Wciąż można podziwiać konstrukcję tego dzieła techniki. W literaturze z okresu jego budowy znajdują się opinie, iż nie tyle miał on służyć celom komunikacyjnym, ale w związku z tym że postawał wyłącznie siłą rąk i umysłu oraz kapitału i materiałów pochodzenia krajowego, będzie również trwałym pomnikiem wysiłku i pracy tamtego pokolenia oraz przykładem rozwoju techniki budownictwa żelbetowego. Stał się również czymś więcej – inspiracją, wchodząc swoim charakterystycznym wyglądem do literatury polskiej w twórczości Jarosława Iwaszkiewicza, Stanisława Dygata czy też Agnieszki Osieckiej. Tytuł tego materiału to fragment refrenu z jej piosenki „Na moście w Białobrzegach”.

 

Bibliografia:

Wiadomości Drogowe nr 106, 1936 r, artykuł : „Budowa największego w Polsce mostu żelbetowego przez Pilicę w Białobrzegach”, autor inż. Leon Pniak, MD/A/448

„Zarys dziejów mostów drogowych w Polsce do 1945” cz. I, Bolesław Chwaściński, WHD/K/2506

„Zarys dziejów mostów drogowych w Polsce do 1945 – fotografie”, cz.II, Bolesław Chwaściński, WHD/K/3210

 

Zdjęcia z zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego, Zespołu Historii Drogownictwa GDDKiA oraz archiwum GDDKiA.