viatoll 
PLPL
BIP 

ODDZIAŁY:

GDDKiA Oddział Gdańsk Oddział Olsztyn Oddział Białystok Oddział Warszawa Oddział Lublin Oddział Bydgoszcz Oddział Poznań Oddział Szczecin Oddział Zielona Góra Oddział Łódź Oddział Wrocław Oddział Opole Oddział Katowice Oddział Kraków Oddział Kielce Oddział Rzeszów Oddział Szczecin Oddział Gdańsk Oddział Olsztyn Oddział Białystok Oddział Zielona Góra Oddział Poznań Oddział Bydgoszcz Oddział Warszawa Oddział Wrocław Oddział Łódź Oddział Kielce Oddział Lublin Oddział Opole Oddział Katowice Oddział Kraków Oddział Rzeszów

Oddział w Bydgoszczy
ul. Fordońska 6
85-085 Bydgoszcz

tel. centr. 52 323 45 00
fax 52 323 45 04
NIP 554-22-52-485

e-mail: sekretariat_byd@gddkia.gov.pl

Oddział w Gdańsku
ul. Subisława 5
80-354 Gdańsk

tel. centr. 58 511 24 00
fax 58 511 24 05
NIP 584-24-56-536

e-mail: sekretariat_gdansk@gddkia.gov.pl

Oddział w Białystoku
ul. Zwycięstwa 2
15-703 Białystok

tel. centr. 85 664 58 00
fax 85 651 37 83
NIP 542-27-52-914

e-mail: sekretariat_bialystok@gddkia.gov.pl

Oddział w Katowicach
ul. Myśliwska 5
40-017 Katowice

tel. centr. 32 258 62 81
fax 32 259 87 10
NIP 954-24-02-923

e-mail: kat_sekretariat@gddkia.gov.pl

Oddział w Kielcach
ul. Paderewskiego 43/45
25-950 Kielce

tel. 41 34 03 900, 41 345 74 31
fax 41 366 48 04
NIP 657-03-86-703

e-mail: sekretariat_kielce@gddkia.gov.pl

Oddział w Krakowie
ul. Mogilska 25
31-542 Kraków

tel. centr. 12 417 25 00
fax 12 411 01 18
NIP 675-12-72-475

e-mail: sekretariat_krakow@gddkia.gov.pl

Oddział w Lublinie
ul. Ogrodowa 21
20-075 Lublin

tel. 81 532 70 61
fax 81 743 71 68
NIP 712-24-27-134

e-mail: sekretariat_lublin@gddkia.gov.pl

Oddział w Łodzi
ul. Irysowa 2
91-857 Łódź

tel. centr. 42 233 96 00
fax 42 233 96 08
NIP 725-17-13-273

e-mail: sekretariat_lodz@gddkia.gov.pl

Oddział w Olsztynie
ul. Warszawska 89
10-083 Olsztyn

tel. centr. 89 521 28 00
fax 89 527 23 07
NIP 739-32-79-711

e-mail: sekretariat_olsztyn@gddkia.gov.pl

Oddział w Opolu
ul. Niedziałkowskiego 6
45-085 Opole

tel. centr. 77 401 63 00
fax 77 454 44 68
NIP 754-00-03-773

e-mail: sekretariat_opole@gddkia.gov.pl

Oddział w Poznaniu
ul. Siemiradzkiego 5a
60-763 Poznań

tel. centr. 61 866 88 21
fax 61 864 63 69
NIP 779-21-73-262

e-mail: sekretariat_poznan@gddkia.gov.pl

Oddział w Rzeszowie
ul. Legionów 20
35-959 Rzeszów

tel. centr. 17 853 40 71 do 74
fax 17 853 64 84
NIP 813-11-06-223

e-mail: sekretariat_rzeszow@gddkia.gov.pl

Oddział w Szczecinie
Al. Bohaterów Warszawy 33
70-340 Szczecin

tel. centr. 91 432 53 00
fax 91 484 39 97
NIP 852-23-53-687

e-mail: sekretariat_szczecin@gddkia.gov.pl

Oddział w Warszawie
ul. Mińska 25
03-808 Warszawa

tel. centr. 22 209 25 00
fax 22 698 60 45
NIP 113-20-97-244

e-mail: sekretariat_warszawa@gddkia.gov.pl

Oddział w Wrocławiu
ul. Powstańców Śląskich 186
53-139 Wrocław

tel. centr. 71 334 73 00
fax 71 367 17 69
NIP 899-24-41-331

e-mail: sekretariat.wroclaw@gddkia.gov.pl

Oddział w Zielonej Górze
ul. Boh. Westerplatte 31
65-950 Zielona Góra

tel. centr. 68 327 10 68
fax 68 325 34 68
NIP 929-01-16-588

e-mail: sekretariat_zga@gddkia.gov.pl

Serwis GDDKiAGDDKiAZ kart historii

Drogowcy na emigracji

30-11-2019

Rozbiór Polski i późniejsze powstania przyczyniły się do rozwoju emigracji, nie tylko politycznej ale również zarobkowej. Szczególnie po upadku powstania listopadowego, które wybuchło w nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku. Kolejna falę emigracji przyniósł upadek powstania styczniowego 1863 roku. Polscy inżynierowie emigrowali do krajów europejskich i Turcji, a część z nich dalej do Ameryki Południowej.

GDDKiA

Rosyjskie represje po upadku powstania styczniowego przełożyły się także na drogownictwo

Upadek powstania listopadowego przyniósł m.in. nierespektowanie postanowień kongresu wiedeńskiego. Zlikwidowano polskie szkolnictwo wyższe, ograniczono szkoły elementarne i jakość szkół średnich. Inteligencja nie była mile widziana- bo mogła stanowić zalążek nowego sprzeciwu. Rozpoczęła się intensywna, momentami brutalna rusyfikacja i zacieranie odrębności Królestwa Polskiego. Także w kwestii drogownictwa. W 1834 roku władze zaborcze nakazały przemalowanie barier, słupów i zapór na traktach na barwy rosyjskie. Zaledwie rok później na drogowskazach obowiązkowo umieszczano obok polskich napisy rosyjskie. W kolejnym roku inżynierów drogowych przebrano w rosyjskie granatowe fraki, zmieniając jednocześnie umundurowanie dróżników.

 

Czas ten był bardzo obfity w emigrację. Dziesiątkująca mieszkańców Królestwa epidemia cholery, przyniesiona przez armię rosyjską, w wielu przypadkach przyspieszała decyzję o opuszczeniu ojczyzny przez wiele rodzin. Pierwsza falę emigracji szacuje się na ok. 11 tysięcy osób. Sytuacja z upływem lat się zaostrzała, czego znów efektem było kolejne powstanie w styczniu 1863 roku, równie zakończone klęską i kolejną falą emigracji.

 

Emigracja do Turcji i krajów Europy

Wielu wykształconych polskich inżynierów, ze względu brak zaufania władzy rosyjskiej, nie mogło znaleźć zatrudnienia nawet jako niższy personel drogowy. Mając dyplomy dobrych szkół wyruszyli w świat szukać miejsca do godnego życia, stając się krzewicielami postępu i nowoczesnej techniki w wielu krajach, uzyskując wysokie stanowiska oraz zaszczyty. Józef Konrad Chełmicki w Portugalii doszedł do stopnia generała oraz inspektora dróg i mostów, Jan Paweł Lelewel do stanowiska naczelnego inżyniera w kantonie berneńskim i Aleksander Stryjeński do stanowiska inżyniera dróg i mostów w kantonie genewskim. Turcja, która nie uznała rozbiorów Polski stała się drugą ojczyzną dla polskich emigrantów. Tam drogi budowali Seweryn Bieliński, Franciszek Sokulski, a od czasu utworzenia państwowej służby dróg i mostów w 1865 roku wiele najwyższych stanowisk zajmowali między innymi: Alojzy Przeździecki, Edwin Wcześniowski, Jan Baranowski, Zygmunt Mineyko czy Ludwik Korwin Sakowicz - twórca słynnego kamiennego mostu przez rzekę Tygrys w Mosulu. Żyło się naszej emigracji dobrze i produktywnie do czasów śmierci przychylnego Polsce wezyra. Kolejny prowadził politykę już prorosyjską co spowodowało przeniesienie się polskich inżynierów i techników w kierunku Bośni i kolejno do Galicji.

 

Największy udział w rozwoju technicznym państwa swojego pobytu miała emigracja najliczniejsza – francuska. Tylko do Wiosny Ludów we Francji zdobyło doświadczenie blisko 300 Polaków i liczba ta rosła z każdym rokiem. W Państwowym Korpusie Dróg i Mostów pracowało wielu Polaków w charakterze „konduktorów” dróg i mostów (tj. kierowników robót). Jednak w drugiej połowie stulecia władze francuskie niechętnie widziały Polaków na stanowiskach bardziej eksponowanych. Istniał przepis mówiący o tym, że urodzeni poza Francją nie mogą objąć stanowiska inżynierskiego w Korpusie Dróg i Mostów, nawet jeśli ukończyli najlepsze uczelnie, a zatrudnienie na niższych szczeblach nie wszystkich satysfakcjonowało.

 

Kierunek Ameryka Południowa

Powstała wtórna emigracja w kierunku krajów Ameryki Południowej: Argentyny, Brazylii, Wenezueli oraz Peru. Szczególnie w tym ostatnim kraju zebrała się liczna grupa wybitnych inżynierów, zachęcona przez Ernesta Malinowskiego, który postulował u władz Peru pozyskanie wykwalifikowanej kadry inżynierskiej. Znaleźli tam pole do krzewienia swojej myśli technicznej i wcielania jej w praktykę inżynierowie tacy jak: Edward Habich, Władysław Kluger, Aleksander Miecznikowski czy Władysław Folkierski. Szereg lat obfitował w polską emigrację do Peru, zwłaszcza przed II wojna światową, gdzie schronienie znaleźli ludzie uciekający przed faszyzmem i holokaustem. Obecnie w Ameryce Łacińskiej ok. 2,5 mln osób podaje swoje pochodzenie jako polskie, a wybrany w 2016 roku prezydent Peru Pedro Pablo Kuczynski, jest synem emigranta spod Poznania.

 

Bibliografia:

„Osiągnięcia Inżynierskie Wielkiej Emigracji”, Bolesław Orłowski, 1992 r.

„Dromex i polscy specjaliści na drogach świata”, J.Szyller, W. Baś, S.Barszczak, 1989 r.

„Szlaki trakty autostrady”, GDDKiA, 2009 r.